تقویم رخدادهای نجومی سال 1402

 تقویم نجومی برای ستاره شناسها بسیار مفید و کاربردی است. با اطلاع داشتن از رخدادهای نجومی پیشرو می توان از قبل برای رصد بهتر آنها برنامه ریزی کرد و حتی در صورت نیاز به مکانی که این رخداد بهتر قابل رصد است سفر کرد.

برای تهیه تقویم نجومی سال 1402 می توانید به لینک این تقویم در سایت کتابراه مراجعه بفرمایید

مجله نجوم و علم اورانوس uastro.ir

از حدود یک سال پیش سایت مجله نجوم و علم اورانوس را راه انداخته‌ام و این روزها کم‌کم بالاخره روی غلطک افتاده. البته در واقع دو سایت با دو نشانی متفاوت دارم. یکی را دوستم مهندس فرزاد نقشین نوشته و آماده کرده که سیستمی کاملا مستقل و مقاوم دارد. دیگری را خودم بر اساس وردپرس ساخته‌ام.

در اوایل شروع کار همه خبرها را مستقیما از منابع انگلیسی زبان ترجمه می‌کردم. البته چند نفر از دوستانم نیز چند بار در این کار کمکم کردند.

اما هر خبر حدود 2 ساعت وقت می‌گرفت و کار طاقت‌فرسایی بود. مدتی است که خبرها را از سایت خبرگزاری‌های داخلی می‌گیرم. اما این خبرگزاری‌ها اغلب چند روز تاخیر در انتشار خبر دارند و از همه مهمتر، خبرهای آنها اغلب سرشار از غلط‌های علمی و ویرایشی است که گاهی خبر را کاملا نامفهوم می‌کند.

بنابراین هر خبر حدود یک ساعت کار دارد تا برای انتشار در اورانوس آماده شود.

این کارها شامل پیدا کردن منبع اصلی خبر، مقایسه ترجمه و ویرایش و حذف و اضافه بخشهایی است که خبر را کامل‌تر کند.

بخشی از سایت هم به آموزش نجوم و مقاله‌های آموزشی اختصاص دارد. این مطالب گاهی تالیفی و گاهی هم ترجمه هستند، بسته به اینکه چقدر توان و زمان داشته باشم.

نمی‌دانم تا چه زمانی بتوانم این کار را ادامه دهم ولی تمام تلاشم معطوف به روزآمدی و کامل بودن محتوی سایت خواهد بود.

راهنمای دانش‌جویان در ریاضیات نجوم

معرفی کتاب راهنمای دانش‌جویان در ریاضیات نجوم

کتاب راهنمای دانش‌جویان در ریاضیات نجوم نوشته‌ی دانیل فلیچ و جولیا کرگنوف، به همه‌ی نجوم‌آموزان کمک می‌کند تا ریاضیات مورد استفاده در نجوم مقدماتی را بفهمند و به کار ببرند.

کتاب حاضر فقط برای دانشجویان نجوم نیست و همه نجوم‌آموزانی که با ریاضیات نجوم به مشکل برمی‌خورند می‌توانند از این کتاب استفاده کنند. خواهید دید که این اثر ساختاری پیمانه‌‌ای دارد تا بتوانید مستقیم سراغ موضوع مورد نیازتان بروید. مثلاً اگر به مفاهیم گرانش مسلط هستید اما بر استفاده از قوانین تابش تسلط کافی ندارید، از فصل دو می‌‌گذرید و مستقیم به بخش 3-2 از فصل سوم می‌‌روید. بنابراین اگر به اخترشناسی علاقمندید اما ریاضی را سد راه یادگیری بیشتر یافته‌‌اید، این کتاب مناسب شماست.

کتاب راهنمای دانشجویان در ریاضیات نجوم (A students guide to the mathematics of astronomy) و مواد آموزشی همراه آن کمکتان می‌کند که از سد راهتان سکویی برای رسیدن به سطوح بالاتر دانش استفاده کنید. خواه دانشجویی باشید که برای رفع مشکلات ریاضی کلاس نجومتان یاری می‌‌جویید یا نجوم‌‌آموزی که برای یادگیری بیشتر مطالعه می‌‌کنید.

نویسندگان این اثر دانیل فلیچ (Daniel A Fleisch) و جولیا کرگنوف (Julia Kregenow) تاکید می‌کنند که این کتاب قصد ندارد اولین آشنایی شما با نجوم باشد و بیان موضوع‌های فراوانی که در کتاب‌های معمول آموزش نجوم آورده می‌شود را هم در خود ندارد. در عوض راه حل‌هایی جزء به جزء برای موضوع‌های انتخابی که دانشجویان ما با ریاضیات آن چالش داشته‌اند را شامل می‌شود. همچنین کوشیده‌اند تا متون کافی برای آن موضوع‌ها عرضه کنند تا به پرورش یادگیری عمیق‌تر کمک کنند، تا مفهوم رابطه‌های مهم ریاضی را شرح دهند، و مهم‌تر از همه، تعداد زیادی مثال برای روشن شدن موضوع‌ها ارائه می‌کنند.

در بخشی از کتاب راهنمای دانشجویان در ریاضیات نجوم می‌خوانیم:

هرگاه تبدیل واحدی انجام می‌دهید (یا هر مسئله دیگر اخترشناسی حل می‌کنید، یا هر چیز دیگری)، همیشه باید صحت پاسختان را بررسی کنید. باید از خود بپرسید "آیا پاسخی که بدست آوردم معقول است؟ آیا این پاسخ منطقی است؟" مثلا در پاسخ اشتباهی که برای تبدیل دقیقه به ساعت بدست آوردیم، از روی عدد حاصل می‌توانید بفهمید که حتما جایی از کار ایراد دارد. بالاخره هر 60 دقیقه برابر با یک ساعت است، پس عدد ساعت از عدد دقیقه معادل آن کوچک‌تر است اما پاسخی که بدست آورده اید از نظر عددی بزرگتر از عدد اولیه شماست. یعنی این دو کمیت نمی‌توانند هم ارز باشند و به شما هشدار می‌دهد که جایی از کار ایراد دارد.

البته اگر واحدها در حیطه تجربه عمومی شما نباشند (مانند پارسک و سال نوری در مثال دوم)، هیچ حسی از معقول بودن یا نبودن نتیجه بدست آمده نخواهید داشت. اما با تمرین می‌توانید این حس را بدست آورید، پس همیشه از پاسخ‌تان یک گام به عقب باز گردید و ببینید آیا معقول است. و همیشه به خاطر داشته باشید وقتی که به واحدی بزرگتر تبدیل می‌کنید (مانند دقیقه به ساعت)، قسمت عددی پاسختان باید کوچکتر شود تا ترکیب مقدار و واحد، نشان دهنده همان کمیت باشد).

فهرست مطالب

مقدمه
فصل اول
اصول
1-1 واحدها و تبدیل واحد
1-2 روش‌های مطلق و نسبت
1-3 مسئله‌های آهنگ
1-4 نمادنویسی علمی
1-5 مسئله‌های فصل
فصل دو
گرانش
2-1 قانون گرانش نیوتن
2-2 قوانین حرکت نیوتن
2-3 قوانین کپلر
2-4 مسئله‌های فصل
فصل سه
نور
3-1 مقدمات اساسی نور و طیف
3-2 قوانین تابش
3-3 انتقال دوپلر
4-3 نمودارهای سرعت شعاعی
3-5 مسئله‌های فصل
فصل چهار
اختلاف منظر، اندازه زاویه‌ای و تفکیک زاویه‌ای
4-1 اختلاف منظر
4-2 اندازه زاویه‌ای
4-3 تفکیک زاویه‌ای
4-4 مسئله‌های فصل
فصل پنج
ستارگان
5-1 اختلاف منظر ستاره‌ای
5-2 تابندگی و درخشندگی ظاهری
5-3 قدرها
5-4 نمودار H-R. 201
مسئله‌های فصل 5
فصل شش
سیاه‌چاله‌ها و کیهان شناسی
6-1 چگالی
6-2 تندی فرار
6-3 سیاه‌ چاله‌ها
6-4 انبساط عالم
6-5 تاریخ و سرنوشت عالم
مسئله‌های بخش 6

 برای خرید کتاب می‌توانید از دو روش اقدام کنید. نسخه الکترونیک کتاب را می‌توانید از سایت یا اپلیکشن کتابراه بخرید. برای خرید نسخه چاپی هم با مترجم تماس بگیرید. ایمیل اینجانب ( ali_azadegan@yahoo.com ) یا از طریق تلگرام ( aladgn@ ).

طالع بینی

براساس سوال یکی از دانشجویانم که از تفاوت حضور خورشید در برج دلو و حضور خورشید در صورت فلکی دلو پرسیده بود و اینکه در چند هزار سال گذشته تغییراتی که تقدیم اعتدالین در احوالات آسمان ایجاد کرده چطور در طالع بینی تاثیر می‌گذارد، چشمم به یادداشتی از سالهای دور درباره طالع‌بینی افتاد.

کتاب فرهنگ اسلام در اروپا در فصل نهایی خود به خوبی به موضوع طالع‌بینی و رمالی پرداخته. گذشته از اینکه خواندن کتاب و به ویژه فصل پایانی را به همه توصیه می‌کنم، بخشی را که از قول کپلر بیان کرده اینجا منتشر می‌کنم تا شاید در این امواج سهمگین جذب ملت به طالع‌بینی، این نوشته در گوشه‌ای به چشم بیاید.

کپلر با آه و ناله می‌گوید : " طالع بینی دختریست هرزه، ولی خدایا، مادر بسیار معقول او که علم نجوم باشد به کجا می‌توانست راه یابد اگر این دختر هرزه را نمی‌داشت؟ ولی کار جهان هنوز هرزه تر است، چنان هرزه و دلقک است که مادر با ایمان، این پیر با‌تفاهم و متین را باید برای اینکه همچنان عقل او را حفظ کنیم بوسیله همین دلقکیهای فرزندش سرگرم کرد و با چرندیات و دروغ‌پردازی‌هایش او را گول زد. چون حقوق دانشمندان نجوم علمی این اندازه کم است که مادر حتما می‌بایست گرسنگی بکشد اگر فرزندش چیزی به خانه نمی‌آورد."

 

تحویل سال با ذره‌بین نجوم/ حکایت اخترشناسی از اعتدال بهاری

علی آزادگان در گفتگو با خبرنگار مهر در خصوص تحویل سال نو از دیدگاه نجوم اظهار کرد: لحظه تحویل سال ۱۳۹۸ خورشیدی ساعت ۱ و ۲۸ دقیقه و ۲۷ ثانیه روز پنج‏ شنبه ۱ فروردین ۱۳۹۸ هجری شمسی خواهد بود.

وی افزود: همیشه آغاز اولین روز سال جدید کمتر از ۱۲ ساعت از لحظه آغاز سال (و آغاز بهاری) اعتدال بهاری فاصله دارد؛ در این زمان طول روز و شب تقریباً برابر شده و از این پس به تدریج روزها طولانی‌تر از شب‌ها می‌شوند.

آزادگان با تاکید بر اینکه تقویم هجری شمسی و به ویژه لحظه تحویل سال در این تقویم را می‌توان دقیق‌ترین تقویم جهان دانست، بیان کرد: زمین در مداری بیضی شکل (که البته خیلی به دایره نزدیک است) به دور خورشید می‌گردد و البته همزمان به دور خود هم می‌چرخد. چرخش زمین به دور خود عامل ایجاد روز و شب است و گردش زمین به دور خورشید فصل‌ها و سال را ایجاد می‌کند.

ادامه خبر را از خبرگزاری مهر می توانید مطالعه کنید. 

سال 98 از نظر رویدادهای نجومی سالی پربار خواهد بود.

اکنون نگاهی به رویدادهای مهم نجومی سال 1398 می‌اندازیم. البته بخش قابل توجهی از رویدادهای مهم آسمان مربوط به ماه نو و ماه بدر است که با توجه به گره خوردن تقویم و فعالیتهای روزانه ما با تقویم قمری از پرداختن به آنها صرفنظر می‌شود. همچنین برای اطلاع از زمان دقیق و جزئیات هر رویداد بهتر است چند روز قبل از آن با مراجعه به مجله ها یا سایتهای نجومی درباره جزئیات دقیق آن اطلاعات کسب کنید.

پنجشنبه 22 فروردین : عطارد به حداکثر کشیدگی غربی می‌رسد و بهترین زمان برای رصد سحرگاهی آن در افق شرقی قبل از طلوع خورشید است.

شبِ مابین 2 و3 اردی‌بهشت : اوج بارش شهابی شلیاقی با 20 شهاب در ساعت.

شبِ مابین 16 و 17 اردی‌بهشت : اوج بارش اِتا دَلوی با 30 شهاب در ساعت برای اهالی نیم‌کره شمالی زمین. این بارش شهابی از ذرات باقی‌مانده از دنباله‌دار هالی سرچشمه می‌گیرد.

دوشنبه 20 خرداد : سیاره مشتری در مقابله قرار دارد. در این حالت مشتری در نزدیکترین فاصله‌ی خود از زمین در طی سال است، برهمین اساس در درخشنده ترین حالت خود هم قرار دارد و در تمام طول شب در آسمان است.

جمعه 31 خرداد : انقلاب تابستانی در ساعت 20:26 به وقت تابستانی ایران.

یک‌شنبه 2 تیر : عطارد به حداکثر کشیدگی شرقی می‌رسد و بهترین زمان برای رصد شامگاهی آن در افق غربی بعد از غروب خورشید است.

سه شنبه 11 تیر : خورشید گرفتگی کلی که از ایران قابل رویت نیست.

سه شنبه 18 تیر : سیاره زحل در مقابله قرار دارد. در این حالت زحل در نزدیکترین فاصله‌ی خود از زمین در طی سال است، برهمین اساس در درخشنده ترین حالت خود هم قرار دارد و در تمام طول شب در آسمان است.

چهارشنبه 26 تیر : ماه‌گرفتگی جزئی. در ایران حداکثر گرفت 67 درصد است.

شبِ مابین 6 و 7 مرداد : اوج بارش دلتا دلوی با 20 شهاب در ساعت.

جمعه 18 مرداد : عطارد به حداکثر کشیدگی غربی می‌رسد و بهترین زمان برای رصد سحرگاهی آن در افق شرقی قبل از طلوع خورشید است.

شبِ مابین 21 و 22 مرداد : بارش شهابی برساووشی با 60 شهاب در ساعت.

دوشنبه 18 شهریور : سیاره نپتون در مقابله قرار دارد. در این حالت نپتون در نزدیکترین فاصله‌ی خود از زمین در طی سال است، برهمین اساس در درخشنده ترین حالت خود هم قرار دارد و در تمام طول شب در آسمان است.

دوشنبه 1 مهر : اعتدال پاییزی در ساعت 11:20 به وقت رسمی ایران.

سه شنبه 16 مهر : بارش شهابی اژدهایی با 10 شهاب در ساعت.

یک‌شنبه 28 مهر : عطارد به حداکثر کشیدگی شرقی می‌رسد و بهترین زمان برای رصد شامگاهی آن در افق غربی بعد از غروب خورشید است.

شبِ مابین 28 و 29 مهر : بارش شهابی جباری با 20 شهاب در ساعت.

یکشنبه 5 آبان : سیاره اورانوس در مقابله قرار دارد. در این حالت اورانوس در نزدیکترین فاصله‌ی خود از زمین در طی سال است، برهمین اساس در درخشنده ترین حالت خود هم قرار دارد و در تمام طول شب در آسمان است.

شبِ مابین 14 و 15 آبان : بارش شهابی ثوری با 10 شهاب در ساعت.

دوشنبه 20 آبان : عبور عطارد از مقابل قرص خورشید. عبور کامل فقط از آمریکای جنوبی، مرکزی و بخشهای شرقی آمریکای شمالی، گوشه‌ای از غرب آفریقا مشاهده می‌شود. در ایران بخشهای ابتدایی عبور دیده می‌شود و زمانی که عطارد حدود یک چهارم قرص خورشید را که پیمود، خورشید غروب می‌کند.

شبِ مابین 26 و 27 آبان : بارش شهابی اسدی با 15 شهاب در ساعت.

یکشنبه 3 آذر : مقارنه 1.4 درجه‌ای مشتری و زهره در افق غربیِ آسمان شامگاهی

پنجشنبه 7 آذر : عطارد به حداکثر کشیدگی غربی می‌رسد و بهترین زمان برای رصد سحرگاهی آن در افق شرقی قبل از طلوع خورشید است.

شبِ مابین 22 و 23 آذر : بارش شهابی جوزایی با 120 شهاب در ساعت.

شبِ مابین 29 و 30 آذر : بارش شهابی دُبّی با 10 شهاب در ساعت.

شنبه 30 آذر : انقلاب زمستانی در ساعت 07:49 به وقت رسمی ایران.

پنجشنبه 5 دی : خورشید گرفتگی حلقوی. از ایران کسوف جزئی قابل مشاهده است و فقط بخشهای اولیه کسوف جزئی. بهترین مکان در ایران جنوب شرقی است اما از جنوب خلیج‌فارس میتوان بخشهای اولیه کسوف کلی را دید.

شبِ مابین 13 و 14 دی : بارش شهابی ربعی با 40 شهاب در ساعت.

جمعه 20 دی : ماه‌گرفتگی کلی. تمام مراحل از تمام ایران قابل مشاهده است. اوج گرفتگی ساعت 22:39 به وقت رسمی ایران.

دوشنبه 21 بهمن : عطارد به حداکثر کشیدگی شرقی می‌رسد و بهترین زمان برای رصد شامگاهی آن در افق غربی بعد از غروب خورشید است.

دنباله‌دار ایواموتو

علی آزادگان در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه دنباله‌دار «C/۲۰۱۸V۱» که به نام سه کاشف آن «ماخولز-فوجی‌کاوا-ایواموتو» نامگذاری شده کمتر از سه ماه پیش کشف شد، گفت: این دنباله دار در ساعات پایانی روز سه‌شنبه ۲۳ بهمن به نزدیکترین فاصله از زمین می‌رسد که این شب بهترین زمان برای رصد آن است.

وی افزود: پیش‌ بینی می‌شود که در این شب از قدر ۷ دیده شود که برای دیدن آن به دوربین دوچشمی یا تلسکوپی کوچک نیاز است.

آزادگان حاضر نشان کرد: در این روز و چند روز بعد و قبل، این دنباله‌دار در صورت فلکی اسد قرار دارد و با استفاده از نقشه مناسب می‌توان محل آن‌را به‌راحتی یافت.

کارشناس نجوم عنوان کرد: این دنباله‌دار در نزدیکترین فاصله خود از زمین به ۴۵ میلیون کیلومتری ما می‌ رسد و با سرعت ۲۳۸ هزار کیلومتر در ساعت از کنارمان می‌گذرد.

وی با بیان اینکه این دنباله‌دار از ابر اُرت جدا شده و به نظر اولین بار است که نور خورشید را از نزدیک حس می‌کند، گفت: دوره تناوب «ماخولز-فوجی‌کاوا-ایواموتو» حدود ۹۹۱ سال است و زمینیان حدود ۱۰ قرن بعد دوباره آن را مشاهده کرد.

لینک خبر